Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì là gì? 1 số nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị ra sao

Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì là gì? Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì đa phần có thể tự điều trị ở mức độ nhẹ. Ở mức độ trung bình và nặng, ngoài thuốc uống, kem thoa ra cũng có nhiều vấn đề phải chú ý khi chăm sóc da nhằm vừa hỗ trợ phục hồi da vừa phòng ngừa mụn tái phát. 

Trong y học, việc điều trị luôn cần đi đôi với việc chăm sóc da để cơ thể phục hồi trở lại tình trạng bình thường. trong chuyên khoa da liễu, việc điều trị luôn cần phải đi cùng với việc chăm sóc da để da phục hồi trở lại tình trạng bình thường. 

Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì là gì? 

Mụn trứng cá có thể xuất hiện ở tất cả độ tuổi, nhưng tuổi teen – tuổi Dậy thì (khoảng 8 -25 tuổi) – là giai đoạn mà đại đa số nam giới thường có mụn trứng cá với nhiều mức độ. 

Do đây là giai đoạn mà cơ thể có nhiều thay đổi nồng độ hormone khiến tuyến dầu nhờn trên da phát triển nhiều lên – cộng với vi khuẩn gây mụn sản sinh nhiều khiến lỗ chân lông bị bít tắc làm gia tăng nguy cơ bị mụn trứng cá vào tuổi dậy thì.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá ở tuổi dậy thì 

Nguyên nhân khiến tuổi dậy thì là giai đoạn hay bị mụn trứng cá là bởi những thay đổi về hormone, kéo theo đó là các vấn đề khác về chăm sóc da hay sinh hoạt và dinh dưỡng. 

Gia tăng hormone androgen 

Tới giai đoạn tuổi dậy thì, hormone androgen – một hormone giới tính – sẽ gia tăng gây kích thích hoạt động của các tuyến dầu nhờn trên da. Điều này khiến da tiết quá nhiều chất nhờn, dư dầu và lâu dần dẫn tới hiện tượng bít tắc lỗ chân lông cũng như tạo môi trường lý tưởng giúp vi khuẩn gây mụn sinh sôi. 

Bít tắc lỗ chân lông gây ra nhân mụn (mụn đầu trắng). khi lổ chân lông bị bít, nhân mụn bị oxy hoá sẽ hình thành mụn đầu đen Trong khi mụn nếu có vi khuẩn tấn công thì sẽ xuất hiện mụn mủ sưng đỏ, gây đau nhức với nguy cơ nhiễm trùng cao. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Sẹo mụn trứng cá- 4 cách điều trị và loại bỏ

Không chăm sóc da mặt thường xuyên 

Với thời tiết nóng ẩm, nếu tiếp xúc với vận động nhiều sẽ càng khiến da tiết nhiều dầu. Không để ý đến việc giữ gìn vệ sinh da mặt hoặc dùng các chất làm sạch không thích hợp hoặc chăm sóc da sai cách (như thường xuyên loại bỏ tế bào chết gây kích ứng da, . ..) cũng là nguyên nhân gây mụn trứng cá dậy thì.

Một số nguyên nhân khác 

Ngoài nguyên nhân chủ yếu là thay đổi hormone, các yếu tố khác ví như tâm lý quá căng thẳng hoặc việc lạm dụng mỹ phẩm, kem dưỡng da hay thậm chí là thuốc nhuộm tóc khi tiếp xúc với da cũng có thể làm gia tăng nguy cơ tắc nghẽn nang lông gây mụn. Thêm vào đó nếu thói quen sống thiếu khoa học như uống ít nước lọc, thường xuyên thức khuya, ăn uống nhiều chất kích thích cũng khiến tình trạng mụn trở nên trầm trọng hơn. 

Dấu hiệu nhận biết mụn trứng cá tuổi dậy thì 

Với những mức độ khác nhau, mụn trứng cá ở tuổi dậy thì cũng có nhiều biểu hiện khác lạ. 

Tuy nhiên bạn có thể phân biệt chúng bằng một số triệu chứng xuất hiện tại các khu vực da có tuyến dầu nhờn (mặt, cổ, lưng, vai, cánh tay trên) bao gồm bít tắc lỗ chân lông, xuất hiện mụn nhọt/mụn đầu đen/mụn đầu trắng hoặc mụn mủ/u nang (có mủ hoặc chất lỏng) với kích thước nhiều và lâu hơn. 

Một số loại mụn trứng cá mà tuổi dậy thì hay gặp 

1. Mụn không gây viêm 

Đây là loại mụn được đánh giá là tương đối “dễ chịu”, ít gây kích ứng và dễ dàng điều trị. Đặc trưng của loại mụn không viêm chính là có nhân mụn nhỏ và có 2 “gương mặt” thân quen là: 

Mụn đầu đen: Vi khuẩn, tế bào chết hoặc do tuyến bã nhờn bị oxy hoá trên bề mặt da tại khu vực chân lông sẽ tạo nên các nốt mụn đầu đen. 

Mụn đầu trắng: Lỗ chân lông cũng bị bít tắc do tế bào chết, mỡ dư thừa hay vi khuẩn tuy nhiên khác với mụn đầu đen thì tại đây chân lông sẽ khép lại tạo thành đầu mụn màu trắng. 

2. Mụn bị viêm 

Mụn viêm gây nhiều tổn thương nặng hơn khi nốt mụn vỡ, mụn có thể gây sưng đau/viêm đỏ hoặc hoại tử da, nguy cơ để lại sẹo mụn cao. 4 dạng trứng cá tuổi dậy thì loại viêm điển hình có thể nhắc đến là: 

Mụn mủ: Là những nốt mụn sưng tấy, có màu đỏ hoặc hồng, dễ nhạy cảm với tác nhân bên ngoài khi nặn mụn. Nếu mụn trứng cá xuất hiện nhiều vào tuổi dậy thì thì đó là biểu hiện của tình trạng mụn trứng cá không phải là mức nhẹ mà lại đang thuộc mức trung bình hoặc nặng. 

Mụn mủ: Mụn mủ có hình thái bên ngoài tương đối giống với mụn đầu trắng, sự khác biệt là mụn mủ có hình tròn nhỏ màu đỏ xung quanh thân mụn – biểu hiện của việc da bị viêm. Loại mụn trứng cá ở tuổi dậy thì này cũng không có đầu mụn to, thế vào đấy là mụn mủ có màu vàng hoặc trắng. Không nên tùy tiện nặn mụn mủ để tránh làm mụn viêm nặng thêm hoặc để lại sẹo thâm. 

Mụn bọc: Thường xuất hiện nhiều tại nam giới hơn nữ giới và là tình trạng vi khuẩn viêm xâm nhập sâu vào trong da. Ngoài mặt thì mụn bọc cũng có thể xuất hiện nhiều tại khu vực bụng và lưng. Mụn bọc nếu không điều trị đúng cách có thể gây viêm, sưng mẩn đỏ nặng, hay tái phát. 

Mụn dạng nang: Hay thường gọi là nhọt là loại mụn dưới da có kích cỡ to (có khi như hạt lựu) chứa nhiều mủ hoặc chất lỏng có thể gây đau nhức nhiều. Mụn bọc xuất hiện khi tình trạng viêm đã đạt mức nặng. Do là dạng mụn “ăn sâu” dưới da cho nên khi loại bỏ hết mụn sẽ có nguy cơ cao để lại sẹo. 

Cách điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì 

Điều trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì cần đúng cách với các biện pháp thích hợp để giảm thiểu thấp nhất tổn thương da. 

Trị mụn bằng thuốc 

Acid Salicylic: Axit salicylic có tác dụng ngăn chặn tắc nghẽn lỗ chân lông, giúp nang lông thông thoáng hơn cũng như loại bỏ những tác nhân từ da chết và chất nhờn. 

Acid Azelaic: Giúp làm thông thoáng lỗ chân lông, thu gọn mụn và giảm nguy cơ mụn trở lại. Tuy nhiên thành phần này chỉ có hiệu quả cao với những tình trạng mụn trứng cá tuổi dậy thì từ loại nhẹ tới trung bình. 

Benzoyl Peroxide: Viết tắt là BPO. Loại thuốc này có công dụng kháng khuẩn và làm mềm chất sừng nên hay được sử dụng để điều trị các loại mụn bao gồm mụn đầu đen và đầu trắng, mụn bọc, mụn viêm, . .. 

Retinol: Là một hoạt chất dẫn xuất từ vitamin A, Retinol được dùng trị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì nhờ tác dụng giảm dầu nhờn dư thừa, khai thông nang lông giúp ngăn ngừa và giảm mụn – đặc biệt là các u nang và nốt sần. Ngoài ra thành phần này cũng có công dụng ngăn ngừa lão hoá, giúp da tươi sáng và đồng đều màu cũng như duy trì độ ẩm cho da. Khi sử dụng Retinoids cần lưu ý thêm tới việc tránh nắng cho da bởi các thành phần liên quan như vitamin A sẽ khiến da trở nên nhạy cảm và tổn thương hơn với tia cực tím UV. 

Có thể bạn muốn đoc thêm: MỤN BỌC LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN VÀ 1 SỐ CÁCH ĐIỀU TRỊ MỤN BỌC

Clindamycin: Một loại thuốc kháng viêm có công dụng kìm hãm hoạt động của vi khuẩn, giảm tổn thương tế bào sau viêm. Trong việc điều trị mụn trứng cá – dù là mụn mức độ trung bình hay nặng – Clindamycin có ở cả dạng thoa lẫn uống 

Trị mụn trứng cá tuổi dậy thì với các nguyên liệu thiên nhiên 

Một số thành phần thiên nhiên cũng có công dụng trị mụn trứng cá tuổi dậy thì từ loại nhẹ tới trung bình. Trong đó có 2 thành phần nổi trội với tính diệt khuẩn, trị viêm hiệu quả là nước chanh tươi và mật ong. 

Sử dụng nước cốt chanh: Nước chanh có công dụng hiệu quả nhất khi được sử dụng như thành phần làm sạch da hoặc điều trị mụn trứng cá. Đối với các loại trứng cá tuổi dậy thì mức độ nhẹ, bạn chỉ cần dùng tăm bông thấm và xoa nhẹ nước chanh trên đầu mụn. 

Giữ khoảng vài giây và rửa sạch sẽ sau đó. Bạn có thể làm 2-3 lần mỗi ngày; nhưng chỉ nên dùng cách này trong thời gian ngắn. cách này cần lưu ý tránh nắng kỹ. 

Trị mụn mặt bằng mật ong: Tính chất diệt khuẩn và làm mát của mật ong vừa giúp loại bỏ vi khuẩn gây mụn lại vừa giúp mụn giảm mẩn đỏ, sưng tấy. 

Bạn có thể phối hợp mật ong với các thành phần tự nhiên từ chanh, bưởi hay sữa chua để làm thành mặt nạ chăm sóc da trị mụn hoặc dùng trực tiếp liều lượng cực ít trên nốt mụn. Cần chú ý là chỉ nên sử dụng mật ong nguyên chất và dùng liều lượng vừa đủ để tránh nguy cơ kích ứng da – đặc biệt với da nhạy cảm. 

Dùng kem trị mụn tuổi dậy thì 

Kem trị mụn là sản phẩm thông dụng trong điều trị mụn trứng cá cho tuổi dậy thì vì tính an toàn cũng như có tác dụng nhất định. Để có thể trị mụn hiệu quả, nhanh chóng, người sử dụng hãy chọn lựa dòng kem thích hợp với loại da của mình. Ví dụ nếu như là da nhờn bạn không nên dùng kem có tính kiềm nhờn. 

Để dùng thuốc hiệu quả hơn, bạn cũng cần lưu ý đến các công đoạn dưỡng da bao gồm làm sạch, cấp ẩm, ngăn ngừa lão hoá giúp da mau chóng hồi phục và phòng ngừa mụn hiệu quả. 

Cách ngăn ngừa mụn trứng cá ở tuổi dậy thì 

Trong cách ngăn ngừa mụn, nếu trẻ đang cần dùng thuốc điều trị theo đơn thì việc quan trọng nhất là cần tuân thủ phác đồ điều trị theo bác sĩ kê. Ngoài ra cần kiên nhẫn bởi có thể cần ít nhất khoảng 6-8 tuần mới có thể nhìn thấy rõ ràng hiệu quả, sau 6 tháng trở lên thì da sạch mụn hoàn toàn. 

Một số mẹo dưới đây để cải thiện tình trạng mụn trứng cá ở tuổi dậy thì hiệu quả hơn: 

Dùng sữa rửa thích hợp với tình trạng da (da dầu, mụn hoặc hỗ hợp): 2 lần mỗi ngày 

Dùng toner có chứa adapalene giúp làm dịu da sau khi rửa mặt. 

Tránh tẩy da chết quá nhiều hoặc rửa tay chưa sạch nhằm không làm kích ứng da mụn. 

Hạn chế sờ bàn tay với khu vực da mụn. 

Nên dùng dầu gội thay thế cho khẩu trang. 

Gội sạch mỗi tối nếu có mái tóc dài hoặc da đầu tiết dầu nhiều. 

Không nên dùng nhiều mỹ phẩm. 

Bảo vệ da trước khói thuốc, tia xạ mặt trời, các đồ vật gây trầy xước bề mặt da như đồng hồ, nữ trang, . .. 

Hạn chế căng thẳng, lo âu. 

Khi nào nên đến khám bác sĩ? 

Trong một vài trường hợp tình trạng trứng cá tuổi dậy thì không thể nào tự điều trị ở nhà mà cần có sự hỗ trợ bởi bác sĩ da liễu thì vừa có thể điều trị hết mụn lại hạn chế tình trạng tái phát, biến chứng nặng. Do đó các bạn trẻ chớ nên chủ quan nếu gặp tình trạng: 

Tình trạng mụn nghiêm trọng với số lượng mụn viêm, mụn mủ hay mụn trứng cá nhiều; thời gian trị mụn lâu, khó điều trị. 

Không có hiệu quả cao khi sử dụng các thuốc điều trị không kê toa sau một vài tháng.  Mụn tái phát do phản ứng phụ sau khi dùng thuốc như thuốc chống trầm cảm, lo lắng, . .. 

Mụn lưu lại nhiều nhân mụn. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Sự hình thành của mụn đầu đen – 1 số cách chăm sóc da mụn đầu đen 

Tâm lý bị tác động nhiều bởi mụn khiến trẻ căng thẳng, lo âu quá mức. 

Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì không những là bệnh da liễu mà còn có thể tác động tâm sinh lý ở trẻ nếu không có sự thăm khám và điều trị sớm. Trong trường hợp số lượng mụn nhiều – kể cả mụn bọc, mụn mủ – kèm với tình trạng da tổn thương nặng như sưng đỏ, có mụn mủ, đau nhức nhiều thì cần gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. 

Việc điều trị chuyên sâu da liễu thời điểm hiện nay là rất cần thiết; tuy nhiên không nên sử dụng các biện pháp điều trị mụn dân gian sẽ càng làm gia tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Tư vấn chuyên môn bài viết:

TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG

Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ