Thực phẩm chức năng là gì? 1 số điểm cần lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng 

Thực phẩm chức năng là gì? Hiện nay, nhu cầu sử dụng thực phẩm chức năng rất cao. Tuy nhiên việc hiểu được thực phẩm chức năng là như thế nào, chúng có an toàn đối với sức khỏe con người không? 

Cần lưu ý những gì khi sử dụng thực phẩm chức năng thì không phải ai cũng hiểu rõ. Trong khuôn khổ bài viết hôm nay, chúng ta sẽ Bệnh viện hữu nghị Lạc Việt tìm hiểu về Thực phẩm chức năng cùng những lưu ý trong khi sử dụng. 

Thực phẩm chức năng là gì? 

Bộ Y tế Việt Nam định nghĩa thực phẩm chức năng: là thực phẩm dùng nhằm tăng cường chức năng của các tế bào trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, cung cấp cho cơ thể trạng thái thoải mái, tăng cường sức miễn dịch và giảm bớt nguy cơ mắc bệnh. 

Tuỳ theo thành phần, định lượng vi chất và mục đích sử dụng, thực phẩm chức năng thường có các cách gọi như: thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm bổ sung, thực phẩm tăng cường sức khỏe, sản phẩm dinh dưỡng y tế. 

So sánh thực phẩm chức năng 

Thực phẩm chức năng so với thuốc 

Được sản xuất, bào chế theo công thức. Đó có thể là bổ sung một số chất có lợi hoặc loại bỏ bớt một số chất bất lợi. 

Việc bổ sung hay loại bỏ bớt phải được tính toán và xem xét một cách cẩn thận phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chấp thuận (thông thường là phải theo quy chuẩn). 

Có tác dụng với sức khỏe cao hơn là các chất dinh dưỡng bình thường. Nghĩa là, thực phẩm chức năng gián tiếp sản sinh nhiều năng lượng cho cơ thể hơn thực phẩm thông thường. 

Liều sử dụng thường nhỏ, có thể tính bằng gram, milligram nếu là thuốc. 

Đối tượng sử dụng được chỉ định cụ thể như người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ tuổi tiền mãn kinh. Đặc biệt dành cho người có hội chứng thiếu hụt vi chất, rối loạn sinh lý nào đó. .. 

Thực phẩm chức năng không phải là thuốc 

Đối với thực phẩm chức năng, nhà sản xuất công bố trên bao bì sản phẩm là thực phẩm. Thực phẩm chức năng phải bảo đảm chất lượng và an toàn sức khỏe, đáp ứng với các yêu cầu an toàn thực phẩm. 

Đối với thuốc, nhà sản xuất ghi trên bao bì là sản phẩm thuốc, có tác dụng trị bệnh, phòng bệnh với tác dụng, chỉ định, liều dùng, chống chỉ định. Thuốc là nhóm sản phẩm hỗ trợ chữa trị và phòng ngừa, được chỉ định dùng để duy trì, điều hoà hoặc thay đổi chức năng sinh lý của cơ thể. 

Có thể sử dụng liên tục, dài hạn để bổ sung (thực phẩm qua sonde), bồi bổ hoặc ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh. .. mà đảm bảo an toàn, không có độc hại, không có tác dụng phụ. 

Người tiêu dùng có thể yên tâm sử dụng theo “hướng dẫn cách sử dụng” của nhà sản xuất mà không cần thăm khám bệnh, không bác sĩ phải kê toa. .. 

Đối tượng nào cần bổ sung thực phẩm chức năng (TPCN) 

Dưới đây là những đối tượng sử dụng thực phẩm chức năng cần lưu ý: 

Người bình thường có khẩu phần ăn uống cân đối, không cần dùng thêm thực phẩm chức năng. 

Sử dụng cho đối tượng đang mang thai, chuẩn bị mang thai, đang cho con bú. 

Người trên 50 tuổi, người được chẩn đoán thiếu hụt một hoặc một vài vitamin hoặc chất dinh dưỡng 

Người ăn kiêng hoặc người được phẫu thuật giảm cân. 

Người kiêng kỵ với một vài nhóm thực phẩm có ảnh hưởng đến một số bệnh 

Đối tượng là người có hội chứng thiếu hụt vi chất, rối loạn sinh lý nào đó. .. 

Đối tượng có các vấn đề trong dung nạp dinh dưỡng từ thực phẩm không đầy đủ hoặc cần bổ sung cao hơn nhu cầu dinh dưỡng bình thường ví dụ: 

– Bệnh nhân còi xương cần bổ sung Calci, vitamin D hơn so với mức bổ sung từ khẩu phần ăn hàng ngày.  

Có thể bạn muốn đọc thêm: 10+ loại thực phẩm tốt nhất cho làn da giúp da khoẻ mạnh đầy sức sống

– Bệnh nhân mắc hội chứng Crohn, không dung nạp gluten nên việc hấp thụ chất dinh dưỡng rất khó khăn. 

– Những người thiếu vắng vitamin B12 cần bổ sung nhiều TPCN trong khẩu phần ăn hàng ngày. 

– Việc phối hợp giữa vitamin C, vitamin E, các carotenoids, đồng và selen có thể làm m tiến triển của bệnh thoái hoá điểm vàng ở người già. 

– Tác dụng phụ của Omega-3 ở một số bệnh nhân tim mạch. .. 

Để đảm bảo việc sử dụng thực phẩm chức năng là cần thiết và mang lại hiệu quả đối với sức khoẻ phải tuân theo tư vấn, chỉ định của bác sỹ chuyên môn. 

Những tác hại khi sử dụng TPCN không đảm bảo chất lượng, lạm dụng TPCN 

Hiện tại trên thị trường Thực phẩm chức năng đang bán tràn lan, tuy vậy không phải sản phẩm nào cũng đảm bảo chất lượng. Cần hết sức thận trọng với những Thực phẩm chức năng có các dấu hiệu: 

Nguồn gốc xuất xứ không minh bạch 

Thực phẩm chức năng “xách tay” từ Trung Quốc, sản phẩm bán online không được cấp giấy phép lưu hành ở Việt Nam 

Mẫu mã bao bì sản phẩm giống với những sản phẩm Thực phẩm chức năng được cấp giấy phép. 

Không có hạn sử dụng, thành phần sản phẩm rõ ràng. 

Khi sử dụng TPCN không đảm bảo chất lượng có thể dẫn tới: 

Rủi ro về sức khỏe: Sản phẩm không đảm bảo chất lượng có thể chứa các thành phần nguy hiểm hoặc có tiềm năng gây nguy hiểm đối với sức khỏe. có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, như dị ứng, tiêu chảy, và các tác dụng bất lợi khác. 

Tiêu hao tiền bạc: Người sử dụng có thể phải chi tiền mua sản phẩm không đảm bảo chất lượng mà không nhận lại lợi ích xứng đáng. 

Lạm dụng thực phẩm chức năng có nguy cơ như thế nào? 

Việc lạm dụng hoặc uống vô số thực phẩm chức năng vào một thời điểm sẽ gây nguy hại tới sức khoẻ. Bởi vì, trong hầu hết loại thực phẩm chức năng sẽ có nhiều thành phần dinh dưỡng bao gồm vitamin, khoáng chất, chất xơ. .. Dưới đây là những tác dụng phụ khi sử dụng, lạm dụng thực phẩm chức năng: 

Đối với nhóm vitamin tan trong chất béo 

Vitamin A: Gây buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi, dị tật bẩm sinh, vấn đề về gan, thận. .. Tác dụng có thể nghiêm trọng hơn đối với người bị viêm gan, Cholesterol máu cao, thiếu hụt protein. 

Vitamin D (Calciferol): Gây buồn nôn, biếng ăn, giảm trí nhớ, táo bón, vấn đề rối loạn nhịp tim. .. 

Vitamin E và K: Tác dụng với thuốc chống kết tập tiểu cầu. 

Một số loại vitamin hòa tan trong dầu 

Vitamin B3 (Niacin): Gây đỏ da, kích ứng dạ dày. 

Vitamin B6 (Pyridoxine, pyridoxal, pyridoxamine): Gây tổn thương dây thần kinh giao cảm, gây tê, run rẩy và đau nhức. 

Vitamin C (Ascorbic acid): Gây kích ứng dạ dày, sỏi thận, kém hấp thu canxi. .. 

Acid folic (Folate): Liều cao, đặc biệt đối với người cao tuổi, có thể che lấp tình trạng thiếu vắng vitamin B12 gây tổn hại thần kinh. 

 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Thực đơn cho người thiếu máu trong 7 ngày

Những phản ứng hay gặp giữa TPCN và thuốc 

Vitamin K có thể làm giảm tác dụng của thuốc chống đông máu warfarin. 

Các hợp chất chống Oxy hóa trong Vitamin C, E có thể gây giảm tác dụng của thuốc điều trị đối với một số loại ung thư. 

Quá liều Vitamin A có thể dẫn đến đau đầu, viêm gan hay gây dị tật bẩm sinh đối với bệnh nhân mang thai. 

Sử dụng beta carotene liều cao có ảnh hưởng làm gia tăng nguy cơ ung thư phổi đối với người nghiện thuốc. 

Dư canxi có thể gây buồn nôn, ói mửa 

Dư calci và vitamin D có thể gây sỏi thận 

Liều cao vitamin E có thể dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não. .. 

Những chú ý khi chọn lựa và sử dụng TPCN 

Không cần uống TPCN khi cơ thể đang ốm 

Nếu phải sử dụng bất kỳ sản phẩm thuốc nào, nên tìm kiếm một lí do hợp lý. Nếu bạn thực sự mạnh khoẻ không cần phải uống bất kỳ một viên thuốc nào. Bởi TPCN cũng là một vị thuốc. 

Nó sẽ có tác dụng lên cơ thể của bạn. Đặc biệt là đối với người có bệnh lý nền về tim mạch, béo phì hay đái tháo đường thì cần vô cùng cẩn trọng bởi có thể ảnh hưởng đến tình hình sức khỏe của họ. 

Cân nhắc lợi ích và nguy cơ khi uống TPCN 

Khi quyết định uống bất cứ sản phẩm thuốc hay TPCN nào, bạn cần xem xét kỹ lưỡng, cân nhắc lợi ích và nguy cơ có thể đem đến đối với cơ thể. Nhiều loại TPCN chứa hoạt chất không khác chi việc cung cấp hoạt chất thông qua thực phẩm với chế độ dinh dưỡng phù hợp, khoa học. 

Bắt đầu sử dụng với liều lượng thấp 

Nên bắt đầu sử dụng TPCN với liều lượng thấp để cơ thể thích nghi từ từ. Khi bắt đầu TPCN có tác dụng chậm và từ từ. Ngoài ra, khi bắt đầu với liều lượng thấp sẽ giảm nguy cơ gặp phải hội chứng ruột kích ứng.

Không sử dụng trong thời gian quá lâu 

Nhằm đảm bảo người tiêu dùng không bị lạm dụng TPCN gây hại cho cơ thể. Thay vào đó họ có thể chú tâm vào vấn đề điều chỉnh nếp sinh hoạt, thói quen ăn uống nhằm đảm bảo bổ sung các vi chất dinh dưỡng cần thiết đối với cơ thể. 

Ngoài ra có một số loại TPCN được bác sĩ kê toa nhằm phòng ngừa biến chứng ung thư hoặc điều trị bệnh lý thì cần uống theo đúng liệu trình. 

Chất lượng không chắc đã đi đôi với giá cả 

Hầu hết các sản phẩm thuốc bổ, TPCN hiện nay được bán tràn lan với giá thành tương đối cao. 

Trong đó đa phần là được cấp bằng sáng chế. Nói một cách khác, nếu bạn đang trả giá quá đắt như vậy đối với một sản phẩm TPCN cao cấp, không hẳn là đã chất lượng như những dòng thuốc bổ sung có thành phần tương đương nhưng rẻ tiền hơn 

Kiểm tra TPCN trước khi mua 

Trước khi mua TPCN, cần đọc kỹ nhãn mác sản phẩm và hạn sử dụng của thuốc. Bởi trong hướng dẫn sử dụng có ghi rõ thành phần, và lưu ý trong việc sử dụng. Bên cạnh đó, những dòng thực phẩm chức năng cần đảm bảo không có thành phần hoá học gây độc hại, sử dụng thuốc trừ sâu hay hoá chất diệt côn trùng, hoặc chất gây dị ứng. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Thực đơn ăn 1200 calo giúp giảm cân

Liên lạc với cơ quan y tế khi có những biểu hiện lạ với TPCN 

Trong một vài trường hợp, khi sử dụng TPCN có khả năng gây ra tác dụng phụ với cơ thể như dị ứng, buồn nôn chóng mặt hoặc cơ thể có phản ứng ngược lại với thành phần của TPCN. 

Điều bạn cần lưu ý khi có những biểu hiện lạ do sử dụng TPCN là liên hệ ngay cơ quan Y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị sớm, không nên sử dụng thuốc điều trị các bệnh ở trên.