Lão hóa da là như thế nào? 1 số dấu hiệu, triệu chứng mà chúng ta cần biết

Lão hoá da là như thế nào? Theo thời gian, cơ thể sẽ lão hoá dần một cách tự nhiên. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình lão hoá như là yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt.

Thói quen lối sống khoẻ mạnh kết hợp với công nghệ dưỡng da tiên tiến hiện nay có thể hỗ trợ ngăn chặn và phòng ngừa lão hoá da sớm. 

Lão hoá da là như thế nào? 

Lão hóa da là một quá trình trong đó cấu trúc da suy yếu theo thời gian dưới ảnh hưởng tổng hợp của quá trình lão hoá theo tuổi tác, lão hoá bởi ánh sáng, suy giảm nội tiết tố và các yếu tố môi trường. Khi lão hoá da, số lượng nguyên bào sợi tổng hợp collagen và mạch máu cung ứng cho da bị giảm, dẫn đến các mô nhão và xuất hiện nếp nhăn. 

Lão hoá da có thể xảy ra trên bất cứ lớp da nào. Nhìn chung có hai yếu tố gây ra lão hoá da là: Yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài. Sự tổng hợp collagen và elastin của da giảm khoảng 1% hàng năm dẫn đến sự giảm chức năng của các mô liên kết. Sự thiếu hụt collagen và elastin có thể gây ra sự xuất hiện của các nếp gấp trên da và lớp hạ bì. 

Có bốn dạng lão hoá da xảy ra chủ yếu: 

Thứ nhất là lão hoá bên trong được đặc trưng bằng bề mặt da có vẻ không tì vết, hồng hào nhưng hơi nhợt nhạt, mỏng hơn, ít đàn hồi với các nếp nhăn li ti thường xảy ra trong lớp mô dưới da do sự giảm lượng tế bào da bao gồm tế bào mast, nguyên bào sợi, sản xuất collagen. 

Thứ hai là lão hoá bên ngoài có thể do tiếp xúc quá mức với ánh nắng mặt trời (lão hoá bởi ánh sáng) và các yếu tố nội sinh khác chẳng hạn như tác động của chất chống oxy hóa đến quá trình biến đổi tế bào và các yếu tố điều chỉnh phản ứng sinh hoá thần kinh – nội tiết – hệ miễn dịch mà chủ yếu tác động trên da mặt và cổ. 

Thứ ba là lão hoá từ ánh sáng gây ra do ánh sáng mặt trời, phần lớn là tia tử ngoại (52 – 55%), ánh sáng nhìn thấy ban ngày (44%) và 3% tia UV có hại đối với da (yếu tố đã bị tầng ozone loại bỏ hết). 

Thứ tư là lão hoá nội tiết tố là do tác động bởi sự suy giảm nội tiết tố có tác dụng làm suy giảm tổng hợp collagen, sự đàn hồi của da, cấu trúc của da và rối loạn chức năng hàng rào biểu bì.

Những biểu hiện và dấu hiệu của lão hoá da 

Tình trạng lão hoá da có thể được nhận biết thông qua các dấu hiệu sau đây: 

• Nếp nhăn; 
• Đốm đồi mồi; 
• Da nhăn, giảm độ đàn hồi; 
• Da sậm màu hơn tuổi; 
• Xuất hiện những mao mạch nhỏ ở vùng thái dương; 
• Tăng sắc tố da ở các vùng như 2 gò má, thái dương; 
• Khuôn mặt chảy nhão hoặc nhợt nhạt. 

Biến chứng của lão hoá da 

Khi lão hoá, biểu bì sẽ mỏng hơn, nhưng số lượng lớp tế bào không thay đổi. 

Số lượng tế bào mang sắc tố (melanocytes) giảm. Các tế bào hắc sắc tố còn tiếp tục tăng kích thước. Da lão hoá trông già hơn và nhăn nheo hơn. Các đốm sắc tố như đốm tàn nhang hoặc các vết nám mảng có thể phát triển tại những vùng ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. 

Những biến đổi trong mô collagen làm giảm sức sống và độ đàn hồi của da. Nó dễ dàng nhìn rõ hơn tại những vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc các yếu tố gây tổn hại khác trên da. 

Các mạch máu của lớp hạ bì trở nên mỏng manh hơn. Điều này dẫn đến vết thâm tím, xuất huyết dưới da (còn được gọi là phát ban xuất huyết do tuổi cao) và khối u mạch máu anh đào. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: 15 mẹo khắc phục lão hóa da sớm.

Các tuyến bã nhờn sản xuất ít dầu hơn trên da lão hoá. Ở phụ nữ, lượng dầu trên da sản xuất ít hơn sau mãn kinh. Ở nam giới, lượng dầu sẽ giảm xuống mức độ trung bình, chủ yếu là sau tuổi 80. Điều này có thể khiến da ít độ ẩm hơn, dẫn đến khô và ngứa ngáy. 

Lớp mỡ dưới da yếu hơn dẫn đến khả năng truyền lực và cách nhiệt yếu hơn. Điều này làm tăng nguy cơ chấn thương da và giảm khả năng giữ ấm cơ thể, có thể bị hạ nhiệt độ khi trời lạnh. 

Một số sản phẩm kem thoa ngoài da chỉ thấm vào lớp hạ bì (lớp da) có nhiều mạch máu. Sự suy giảm của lớp biểu bì có thể làm mất tác dụng của các loại kem thoa. 

Tuyến mồ hôi bài tiết ra ít nước hơn, làm giảm khả năng làm mát cơ thể. Nguy cơ tăng huyết áp hoặc bị đột quỵ vì nhiệt độ tăng lên. 

Các khối u lành tính bao gồm mụn thịt dư thừa, mụn cóc, các mảng sần sùi màu nâu (dày sừng tiết bã) và các vết thâm bất thường phổ biến hơn với phụ nữ trung niên. Cũng thường là các mảng sần sùi màu hồng (actinic keratosis) có nguy cơ gây ung thư da. Ung thư da cũng đa dạng và chủ yếu tập trung vào những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. 

Khi nào bạn cần thăm khám bác sĩ? 

Hãy nhanh chóng thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa Da liễu nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu lão hoá sớm nào bất ngờ, gây đau nhức, khó chịu hoặc khiến màu da bạn trở nên xấu hơn một cách nhanh chóng. 

Nguyên nhân dẫn đến lão hoá da 

Trong phần lớn các tình huống, các yếu tố có thể kiểm soát và ngăn ngừa được gây ra lão hoá da mặt ngoài. 

Tiếp xúc với ánh sáng là nguyên nhân chính gây lão hoá da: 

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời gây ra nhiều vấn đề lão hoá da. Ánh sáng tia tử ngoại (UV) và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời làm lão hoá tế bào da của bạn sớm hơn so với lão hoá tự nhiên. 

Kết quả trên được coi là lão hoá bởi ánh sáng vì nó chịu trách nhiệm tới 90% những thay đổi có thể nhận thấy trên tế bào da của bạn. Tia UV làm tổn hại tế bào da, do đó gây ra những thay đổi sớm như đốm đồi mồi. Việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thường xuyên cũng làm tăng nguy cơ ung thư da. 

Ánh sáng nhìn thấy năng lượng cao (HEV) và tia cực tím chịu trách nhiệm về 10% thay đổi còn lại của da. Ánh sáng HEV (thường gọi là ánh sáng xanh) bắt nguồn từ thiên mặt trời và các sản phẩm điện tử như điện thoại thông minh. 

Ánh sáng xanh là dù vô hình tuy nhiên con người vẫn nhận biết được nó dưới dạng nhiệt. Những dạng ánh sáng trên không làm tăng nguy cơ ung thư da nhưng lại tác động lên collagen và sự đàn hồi của da.

Các yếu tố môi trường hoặc lối sống có thể gây lão hoá sớm như: 

Hút thuốc lá: Khi bạn hút thuốc lá, chất độc trong nicotine sẽ làm thay đổi cấu trúc tế bào trong cơ thể bạn. Những chất độc sẽ phá hỏng collagen và các mô liên kết trong da của bạn, dẫn đến chảy xệ, vết nhăn và gương mặt hốc hác. 

Chế độ ăn kiêng không lành mạnh: Một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn uống nhiều chất béo hoặc carbohydrate tinh chế có thể gây lão hoá sớm. Mặt khác, chế độ ăn uống nhiều trái cây và rau quả có thể ngăn chặn quá trình thay đổi sớm của da. 

Rượu: Tiêu thụ quá nhiều rượu có thể làm mất nước và làm suy yếu tế bào da của bạn theo thời gian, dẫn đến các dấu hiệu lão hoá sớm. 

Ngủ ít: Các nhà nghiên cứu tìm thấy chất lượng giấc ngủ thấp (hoặc không đầy đủ) khiến tế bào của bạn, cụ thể là tế bào da yếu đi nhanh chóng hơn bao giờ hết. 

Căng thẳng: Khi bạn căng thẳng, cơ thể sẽ sản sinh ra cortisol, một loại hormone gây căng thẳng. Cortisol ngăn cản hai chất làm cho làn da của bạn kém sáng mịn và thiếu sức sống là hyaluronan synthase và collagen. 

Trong một số ít tình huống, một số căn bệnh có thể gây ra dấu hiệu lão hoá sớm: 

• Hội chứng Bloom; 
• Hội chứng Cockayne tuýp I hoặc tuýp III; 
• Hội chứng lão hoá Hutchinson-Gilford; 
• Chứng dị sản xương hàm dưới với bệnh rối loạn chuyển hoá lipid tuýp A; 
• Hội chứng Rothmund-Thomson; 
• Hội chứng Seip; 
• Hội chứng Werner.

Có thể bạn muốn đọc thêm: Da lão hóa và 4 điều bạn cần biết trước khi quá muộn

Những ai có nguy cơ mắc bệnh lão hoá da? 

Một số trường hợp có nguy cơ mắc lão hoá da cao là: 

• Người lớn tuổi, đặc biệt là nữ giới đã kết hôn; 
• Người ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời; 
• Người hay tiếp xúc với các chất ô nhiễm môi trường và hóa chất nguy hiểm; 
• Người mắc hội chứng suy giảm hệ miễn dịch; 
• Người căng thẳng tâm lý mạn tính hoặc bệnh tâm thần. 
• Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bắt buộc lão hoá da 
• Tia cực tím; 
• Ánh sáng HEV; 
• Khói thuốc lá; 
• Khói thải môi trường, hóa chất nguy hại; 
• Rượu; 
• Thiếu một vài chất khác ví như vitamin C, E, chất kháng oxy hóa, collagen, . .. 

Phương Pháp Chẩn Đoán & Điều Trị Lão Hóa Da 

Các dấu hiệu của da lão hoá được chẩn đoán chính dựa trên các biểu hiện lâm sàng và thăm khám của bác sĩ chuyên khoa. 

Các thương tổn nghi ngờ ung thư da thể hiện dưới dạng các nốt ruồi hoặc vết loét ngày một to và không liền. Những thương tổn như thế cũng được bác sĩ sinh thiết (lấy một mẫu tế bào từ ổ dịch thông qua phân tích mô bệnh học dưới kính hiển vi) nhằm chẩn đoán sớm hoặc sinh thiết như một thành phần của điều trị. 

Phương pháp điều trị:

• Da khô và thay đổi màu sắc 

Kem dưỡng ẩm sẽ góp phần ngăn ngừa tình trạng da thô ráp và bong tróc. 

Alpha hydroxy acid (AHA), vitamin C, alpha lipoic acid (ALA), isoflavone đậu tương hoặc thuốc retinoid uống theo chỉ dẫn của bác sĩ sẽ làm dịu làn da sần sùi, không đồng đều màu da. Chúng cũng có thể làm giảm các vết thâm và làm giảm nám. 

Nhiều loại thực vật đang được thử nghiệm tuy nhiên lợi ích của chúng còn chưa thể rõ ràng. 

• Trẻ hoá da mặt 

Các bước nhằm phục hồi vùng da chịu ảnh hưởng do các loại ánh sáng bao gồm: 

Chất làm đầy (chẳng hạn như hyaluronic acid, polytetrafluoroethylene và cấy ghép chất béo tự thân) giúp làm đầy các đường rãnh sâu trên gương mặt bao gồm nếp nhăn, nếp gấp, nếp nhăn trán, . .. 

Tiêm Botulinum làm giảm nhíu mày và giảm nếp nhăn sâu. 

Điều trị với laser mạch máu và kỹ thuật chích xơ giúp loại bỏ từng mao mạch li ti trên mặt và loại bỏ khối u mạch. 

Các kỹ thuật tái tạo bề mặt bao gồm peel da, mài mòn da (dermabrasion) và tái tạo bề mặt bằng laser. 

Phẫu thuật tạo hình để loại bỏ vùng da bị chùng xệ, bao gồm phẫu thuật cắt mí mắt không phẫu thuật bằng laser ở mí mắt dưới và phẫu thuật tái tạo da mặt (căng da mặt) nhằm làm săn chắc da khu vực xung quanh hàm dưới. 

Chế Độ Sinh Hoạt & Sức Khỏe 

Những chế độ ăn uống có thể giúp bạn ngăn ngừa dấu hiệu của lão hoá da 

Chế độ sinh hoạt: 

Tránh các hoạt động ngoài trời vào chiều tối; 

Mặc áo khoác chống nắng (nón có vành, áo khoác dài và quần dài hoặc chân váy dài); 

Thoa kem chống nắng có chỉ số chống nắng cao (SPF> 50), kem chống nắng quang phổ rộng khi làn da tiếp xúc nhiều với ánh nắng; 

Không hút thuốc và tránh tiếp xúc với các chất hóa học độc hại đối với da; 

Tập thể dục thường xuyên, giúp sức khoẻ dẻo dai và săn chắc; 

Bổ sung đa dạng các loại trái cây và rau củ hàng ngày. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Tế bào gốc là gì? Top 10 ứng dụng của tế bào gốc trong làm đẹp trẻ hoá da 

Chế độ dinh dưỡng: 

Chế độ ăn uống được chứng minh rằng có liên quan với quá trình lão hoá da: 

Trái cây, rau, các loại đậu, thảo dược và trà có chứa các hoạt chất chống oxy hoá. 

Hàm lượng vitamin C cao cùng hàm lượng linoleic acid tăng thêm có liên quan với việc giảm nếp nhăn, lão hoá và khô da. 

Các nhà nghiên cứu cho biết sự hồi phục đối với quá trình lão hoá của ánh sáng có liên quan với việc tiêu thụ nhiều rau, dầu oliu, trái cây cùng các loại đậu bao gồm đậu xanh, đậu Hà Lan và đậu lăng, đồng thời tiêu thụ hạn chế chất béo bão hoà, đường và các chế phẩm từ sữa. 

Tiêu thụ lượng chất béo và carbohydrate cao cũng có liên quan với việc gia tăng các nếp nhăn và lão hoá da. 

Các dẫn xuất của vitamin A thoa tại chỗ đã được các nhà khoa học chứng minh tác dụng làm giảm tổng hợp Matrix Metalloproteinases – MMP. 

Việc sử dụng thực phẩm chứa nhiều acid béo omega-3 cũng có thể đem lại một số lợi ích chống nắng. 

Nhưng phương pháp phòng ngừa lão hoá da 

Vì các nhân tố ngoại cảnh và thói quen sinh hoạt dễ gây tình trạng lão hoá sớm, vì vậy một vài thói quen tốt hàng ngày có thể cải thiện tình trạng này. Nếu bạn đã có dấu hiệu lão hoá sớm, dưới đây là một vài biện pháp ngăn chặn và ngăn ngừa tình trạng lão hoá trở nên nghiêm trọng hơn: 

Tránh tiếp xúc với tia nắng mặt trời: Thực hành các biện pháp nhằm đảm bảo cơ thể trước tác động của tia nắng mặt trời. Sử dụng kem chống nắng thường xuyên, ngay cả khi bạn ngồi trong bóng râm. Luôn lựa chọn loại chống tia UV tối thiểu là SPF 50, thích hợp với ánh nắng ở Việt Nam. Mặc áo khoác dài, bao gồm nón và mũ nồi. 

Ngừng hút thuốc: Nếu bạn hút thuốc, cố gắng cai thuốc càng sớm càng tốt. Bạn cũng nên tránh xa điếu thuốc lá. 

Ăn nhiều trái cây và rau xanh: Một chế độ ăn uống lành mạnh có thể ngăn ngừa tình trạng lão hoá sớm. Tránh ăn thực phẩm nhiều đường hoặc carbohydrate tinh chế. 

Cắt giảm rượu: Rượu gây lão hoá sớm trên bề mặt da của bạn, việc cắt giảm lượng rượu nạp vào có thể giúp ngăn ngừa tổn thương da hiệu quả. 

Tập thể dục: Vận động thể chất đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn và hỗ trợ chức năng hệ miễn dịch của bạn, giúp hỗ trợ việc tái tạo da khỏe mạnh. 

Chăm sóc da: Làm sạch da hàng ngày giúp loại bỏ bụi bẩn, lớp makeup, dầu nhờn hoặc bất kỳ chất gây kích ứng. Tránh sử dụng các mỹ phẩm gây kích ứng da có chứa thành phần hoặc độ pH không thích hợp. Dưỡng ẩm làn da hàng ngày nhằm ngăn ngừa tình trạng khô và ngứa ngáy. 

Giảm tần suất stress: Sử dụng các biện pháp giảm stress bao gồm ngồi thiền, gia nhập các câu lạc bộ lành mạnh, tập thể dục, . .. nhằm ứng phó với những yếu tố gây stress mà bạn không thể nào tránh khỏi. 

Cải thiện chất lượng và số lượng giấc ngủ của bạn.

Tư vấn chuyên môn bài viết:

TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG

Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ