Nám da là một vấn đề phổ biến trong làn da, được đặc trưng bởi sự xuất hiện các mảng da nâu do sự tích tụ của sắc tố melanin. Điều này thường xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn so với nam giới, và đặc biệt thường xuyên xuất hiện ở những người có làn da đậm màu. Nám da thường không gây ra vấn đề về sức khỏe nhưng lại làm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của làn da. Do đó, nếu bạn đang gặp phải vấn đề này, hãy tìm hiểu và áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả để có được làn da sáng mịn và đẹp trở lại.
Contents
Nám da là gì ?
Melanin, hay còn gọi là pigment, là yếu tố quyết định màu da của mỗi người. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng melanin hấp thụ ánh sáng rất hiệu quả, đặc biệt là tia cực tím (UV), có khả năng hấp thụ hơn 99,9% tia UV. Đây là thành phần quan trọng trong việc bảo vệ da khỏi các tác hại của ánh sáng mặt trời như cháy nắng và ung thư da.
Tuy nhiên, sản xuất melanin quá mức có thể dẫn đến tích tụ của hắc tố này tại một số vùng nhất định trên bề mặt da, gây ra các vết sạm, nám, tàn nhang.
Ở phụ nữ, các vết sạm thường xuất hiện ở hai bên gò má, mũi, cằm và trán. Nám da ở phụ nữ gây ra tình trạng tự ti, mặc cảm và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống vì làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của làn da, đặc biệt là vùng da mặt của phụ nữ.
Các kiểu nám da mà bạn nên biết
Nám mảng
Để giúp chị em phân biệt các loại nám da, chúng tôi xin phân loại nám thành các nhóm khác nhau, bắt đầu với nám mảng. Đây là loại nám xuất hiện dưới dạng một vùng da trên gò má có màu nâu nhạt. Nguyên nhân của nám mảng có thể là do phản ứng với thuốc hoặc mỹ phẩm, tác hại của ô nhiễm môi trường và ánh nắng mặt trời.
Công việc căng thẳng, mệt mỏi hoặc sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài cũng có thể là nguyên nhân gây nên nám mảng. May mắn là loại nám này không sâu (còn được gọi là nám không chân), do đó việc trị liệu trở nên dễ dàng hơn và nhanh chóng hơn bằng một số công nghệ trị liệu thẩm mỹ như Laser Toning, Fraxel Dual hoặc điều trị dưỡng da bằng tế bào gốc.
Nám sâu
Nám sâu, cũng được gọi là nám đốm, có thể xuất hiện do các yếu tố nội tiết trong cơ thể thay đổi, hoặc ở những phụ nữ đang mang thai hoặc tiền mãn kinh. Trên bề mặt da, nó có dạng các đốm nâu sẫm. Nếu không được chăm sóc và bảo vệ đúng cách, nám sâu sẽ ngày càng tăng sắc tố, biểu hiện là các đốm nâu ngày càng sậm màu.
Điều trị loại nám này là rất khó và kéo dài, cần sử dụng công nghệ tiên tiến nhất hiện nay, chẳng hạn như sử dụng laser Excel V, Fraxel Dual, Atlas Dual kết hợp với điều trị tế bào gốc để đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào da mới.
Nám hỗn hợp
Nám hỗ hợp là sự phối hợp giữa hai loại nám mảng và nám đốm, do đó, phương pháp điều trị sẽ phức tạp và kéo dài hơn. Tùy thuộc vào mức độ nặng hay nhẹ của nám da, các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng các phương pháp laser phù hợp kết hợp với các chương trình điều trị tế bào gốc khác. Tổng quan, nám da là tình trạng xuất hiện những vết, đám da biến đổi sắc tố màu nâu xám trên mặt, phát triển chậm và có xu hướng ngày càng đậm màu nếu không được phòng ngừa đúng cách.
Nguyên nhân gây ra nám da, tàn nhang
Các yếu tố bên trong
- Yếu tố di truyền: Theo các nghiên cứu gần đây, khoảng 30% nguyên nhân gây nám da có thể bắt nguồn từ yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người bị nám da như ông bà, cha mẹ, hoặc người thân, nguy cơ bị nám da sẽ rất cao đối với phụ nữ trong gia đình. Điều trị nám da do di truyền sẽ rất khó khăn nếu không tuân thủ đúng phương pháp.
- Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể của người phụ nữ có thể là một nguyên nhân chính gây ra nám da. Những rối loạn trong chu kỳ kinh nguyệt, quá trình mang thai và sau sinh có thể dẫn đến sự suy giảm đáng kể về lượng estrogen trong cơ thể, trong khi đó sự tăng cao các hắc tố melanin lại làm tăng nguy cơ xuất hiện các vấn đề về da như nám da và tàn nhang. Việc thiếu estrogen cũng dẫn đến mất đi sự đàn hồi của da và làm cho da dễ bị nhăn nheo. Do đó, phụ nữ cần chú ý đến sức khỏe nội tiết tố của mình và sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp để tránh các vấn đề về da do sự thay đổi nội tiết tố gây ra.
- Các yếu tố tâm lý như stress, căng thẳng, lo âu, mệt mỏi thường xuyên đều có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe của cơ thể, bao gồm cả vấn đề về da như nám da, nổi mụn, nếp nhăn,… Khi một người đang phải chịu đựng những áp lực tinh thần liên tục, cơ thể sẽ tiết ra các hormone stress như cortisol, gây ra sự căng thẳng và lão hóa da. Nếu không được kiểm soát và xử lý đúng cách, các tác động của stress và căng thẳng có thể dẫn đến một loạt các vấn đề về sức khỏe, trong đó có vấn đề về da.
- Tuổi tác là một trong những yếu tố chính gây nám da và tàn nhang do sự suy giảm dần của estrogen trong cơ thể. Sự suy giảm này sẽ kích thích sản sinh các hắc tố melanin trong da, dẫn đến tình trạng sạm nám, tàn nhang và giảm sức đàn hồi da. Ngoài ra, tuổi tác cũng là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề khác liên quan đến da như nếp nhăn, khô da, mất độ đàn hồi da, và làn da xỉn màu. Việc chăm sóc da đúng cách và sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa da và giảm thiểu các vấn đề về da liên quan đến tuổi tác.
Các yếu tố bên ngoài
- Khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tia UV sẽ xuyên qua da và tác động lên sắc tố melanin, gây ra sự sản sinh tăng đột biến của melanin. Việc này sẽ làm cho da bị thâm nám và xuất hiện các đốm nâu không đều trên da. Đặc biệt, việc tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời cũng gây ra nhiều tác hại cho da, chẳng hạn như làm da dễ bị kích ứng, bỏng rát và kích thích sản xuất sắc tố melanin, dẫn đến các vấn đề về da như nám da, tàn nhang.
- Ngoài ra, tiếp xúc với ánh sáng từ màn hình máy tính, điện thoại cũng là một nguyên nhân gây ra nám da và các vấn đề về da khác. Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình có thể thâm nhập sâu vào da, gây ra sự suy giảm collagen và kích thích sự sản xuất melanin, dẫn đến các vết nám và sạm da. Do đó, việc bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời và ánh sáng từ màn hình máy tính là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ gây ra các vấn đề về da.
- Mất ngủ, thói quen sinh hoạt không hợp lý như ăn uống thiếu cân bằng, không uống đủ nước, sử dụng quá nhiều bia rượu và thuốc lá có thể làm gia tăng tình trạng nám da và tàn nhang. Một số loại thực phẩm có thể gây ra sự kích thích trên da và làm cho các vết nám trở nên nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như rượu, bia, các gia vị như muối, ớt, hạt tiêu. Việc mất ngủ hay thức khuya cũng có thể làm cho da mất đi tính đàn hồi và trở nên già nua, góp phần vào sự xuất hiện của các vết nám và tàn nhang trên da.
- Việc sử dụng một số loại thuốc như thuốc tránh thai hay nhóm kháng sinh Cyclin có thể thay đổi hàm lượng hormone trong cơ thể sau khi sử dụng, đây là một trong những nguyên nhân gây nám da và tàn nhang. Ngoài ra, một số loại thuốc như tetracyclin, sulfamid, thiazid, phenergan, chlorpromazine…cũng có thể khiến da dễ bị kích ứng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Điều này có thể gây ra sự kích ứng và làm cho các vết nám da trở nên nặng hơn.
- Việc sử dụng những loại mỹ phẩm kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, trộn lẫn nhiều thành phần có hại trong sản phẩm có thể gây ra những tác hại không mong muốn cho làn da. Ban đầu, có thể bạn sẽ thấy làn da trắng hơn, nám da giảm dần. Nhưng sau một thời gian sử dụng, các thành phần hóa học trong mỹ phẩm này sẽ bào mòn dần làn da của bạn, khiến da trở nên yếu và dễ bị tổn thương khi tiếp xúc với các tác nhân từ môi trường bên ngoài như ánh nắng mặt trời, khói bụi,… Điều này có thể dẫn đến tình trạng nám da, tàn nhang và các vấn đề khác về sức khỏe của làn da.
Nguyên nhân phụ nữ dễ bị nám da hơn đàn ông
Do chênh lệch nội tiết tố
Nội tiết tố là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nguyên nhân gây nám da và tàn nhang. Sự khác nhau về nội tiết tố giữa nam và nữ là điều không thể phủ nhận. Đặc biệt, ở phụ nữ, sự thay đổi nội tiết tố diễn ra thường xuyên hơn so với nam giới. Những sự thay đổi này có thể là kinh nguyệt hàng tháng, thai kỳ, mãn kinh,… Tất cả đều ảnh hưởng đến cấu trúc da và làm cho da dễ bị nám và tàn nhang hơn.
Trong quá trình sản xuất nội tiết tố nữ, tuyến tuyến vú, tuyến thượng thận và buồng trứng đều đóng vai trò quan trọng. Một trong những nội tiết tố quan trọng nhất của phụ nữ là estrogen, nó giúp tăng cường sản xuất collagen, chống lão hóa và giữ ẩm cho da. Tuy nhiên, khi sản lượng estrogen giảm do tuổi tác hoặc các tác nhân khác, da sẽ trở nên mỏng và dễ bị tổn thương. Đồng thời, kích thích sản sinh melanin làm tăng đột biến sắc tố da, dẫn đến tình trạng nám da và tàn nhang.
Do độ dày của da mặt
Da của nam giới có độ dày gấp 7 lần so với nữ giới, do đó, làn da của họ ít bị ảnh hưởng bởi các tác động từ môi trường như UV, ánh sáng mặt trời, không khí,… Tuy nhiên, không phải là tất cả nam giới đều được bảo vệ hoàn toàn khỏi nám da và tàn nhang, đặc biệt là khi họ thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hay môi trường ô nhiễm.
Trong khi đó, thời gian cũng là một nguyên nhân khiến bào mòn và làm lão hóa da, vì vậy nám da thường có nguy cơ cao hơn đối với phụ nữ ở lứa tuổi trung niên. Sự thay đổi nội tiết tố liên quan đến tuổi tác và quá trình lão hóa da có thể làm tăng sự sản xuất melanin, dẫn đến việc hình thành các vết nám và tàn nhang trên mặt. Ngoài ra, các tác nhân bên ngoài như ánh sáng mặt trời, tiếp xúc với các hóa chất độc hại cũng góp phần vào tình trạng này.
Vì vậy, cả nam và nữ đều cần phải chú ý và chăm sóc da một cách đúng cách để tránh được tình trạng nám da và tàn nhang.
Do sử dụng nhiều mỹ phẩm
Mỹ phẩm là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nám da và tàn nhang ở phụ nữ. Với nhu cầu làm đẹp ngày càng cao, nhiều phụ nữ thường sử dụng nhiều loại mỹ phẩm khác nhau để cải thiện vẻ ngoài của mình. Tuy nhiên, không phải mỹ phẩm nào cũng đảm bảo an toàn và hiệu quả cho da. Nhiều loại mỹ phẩm có chứa các hóa chất độc hại như chì, thủy ngân,.. có thể làm tổn thương và làm mất cân bằng da, dẫn đến các vết thâm, nám da và tàn nhang.
Ngoài ra, sự khác biệt giữa các giới khi sử dụng mỹ phẩm cũng góp phần giải thích tại sao nám da và tàn nhang thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn là nam giới. Nam giới thường ít sử dụng mỹ phẩm và không sử dụng trong thời gian dài như phụ nữ. Làn da của nam giới cũng dày hơn và ít bị ảnh hưởng bởi tác động từ môi trường, từ đó hắc sắc tố melanin ít được sản sinh và các đốm nám, tàn nhang ít được hình thành. Trong khi đó, phụ nữ thường sử dụng mỹ phẩm trong thời gian dài và đều đặn hơn, từ đó tăng nguy cơ mắc nám da và tàn nhang.
Do lượng collagen
Collagen là yếu tố quan trọng trong việc tạo tính đàn hồi và kết nối các mô trong da. Tuy nhiên, mật độ collagen ở nam giới thường cao hơn nhiều so với nữ giới, giải thích tại sao làn da của nam giới thường mịn màng hơn. Khi phụ nữ đến độ tuổi 25 trở lên, da thường bắt đầu chịu tác động của lão hóa, dẫn đến các vấn đề về nám da và tàn nhang.
Tâm lý cũng có vai trò quan trọng trong sức khỏe của da. Áp lực, suy nghĩ tiêu cực, chế độ nghỉ ngơi và sinh hoạt không phù hợp có thể dẫn đến lão hóa da nhanh, khiến da trở nên thiếu sức sống và xuất hiện các vết nám, sạm. Do đó, việc giảm stress, chăm sóc tốt cho sức khỏe và sinh hoạt lành mạnh cũng là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và vẻ đẹp cho làn da.
Cách trị nám da mặt hiệu quả
Để xử lý vết nám hoàn toàn, cần áp dụng các phương pháp điều trị khoa học. Các chuyên gia da liễu khuyên dùng một số phương pháp điều trị hiệu quả như sau:
- Điều trị nám bằng kem bôi ngoài da: Các loại kem có chứa hydroquinone 2-4%, axit azelaic, tretinoin, niacinamide và vitamin C được sử dụng để làm mờ vết nám. Tuy nhiên, để tránh gây kích ứng da, cần sử dụng với liều lượng phù hợp. Chất corticosteroid cũng có tác dụng làm mờ nám, nhưng có thể gây teo da và mỏng da.
- Điều trị nám bằng phương pháp lột bỏ sắc tố: Các loại kem bôi chứa acid salicylic hoặc alpha hydroxy acid được sử dụng để tác động lên da, loại bỏ lớp da cũ, tái tạo làn da mới, sáng mịn và làm mờ vết nám. Retinoids cũng có thể được sử dụng để điều trị nám, nhưng lại gây ra nhiều phản ứng phụ và không sử dụng được cho phụ nữ đang mang thai.
- Điều trị nám bằng ánh sáng cường độ cao: Ánh sáng cường độ cao có tác dụng loại bỏ sắc tố melanin tích tụ dưới da, làm mờ vết nám da mặt vùng má. Tuy nhiên, thời gian điều trị nám bằng phương pháp này có thể kéo dài từ 10 – 20 tuần. Nếu làn da tiếp xúc với ánh nắng hoặc cơ thể bị rối loạn nội tiết tố sau khi điều trị, vết nám vẫn có thể tái phát.
- Sử dụng mỹ phẩm điều trị nám: Hiện nay, trên thị trường có nhiều thương hiệu mỹ phẩm đã nghiên cứu và cho ra đời nhiều sản phẩm trị nám, làm trắng da. Tuy nhiên, khi lựa chọn sản phẩm, cần tìm hiểu kỹ và chọn sản phẩm có xuất xứ rõ ràng, của thương hiệu uy tín như Eucerin là một gợi ý.
Tư vấn chuyên môn bài viết:
TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG
Xem thêm:
Mặt nạ bùn khoáng có những tác dụng gì cho làn da của bạn?
Top 7 loại mặt nạ giấy dành cho da dầu mụn bạn nên dùng
HƯỚNG DẪN CÁCH NẶN MỤN TẠI NHÀ
7 cách trị hôi nách tại nhà bằng nguyên liệu tự nhiên đơn giản, hiệu quả và dễ thực hiện