14 BIẾN CHỨNG ZONA THẦN KINH CỰC KỲ NGUY HIỂM BẠN CẦN BIẾT 

14 biến chứng zona thần kinh là gì? Đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia PHN) là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh zona. Bệnh gây đau rát các dây thần kinh và da. Cơn đau giảm sau khi phát ban và mụn nước mà virus zona gây ra biến mất. 

Nguy cơ đau dây thần kinh sau zona gia tăng theo tuổi tác. Biến chứng zona thần kinh thường liên quan đến người trên 60 tuổi. Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ ước tính có đến 10% – 18% mắc phải biến chứng sau khi mắc virus zona. Vậy những biến chứng đó là như thế nào? 

Biến chứng Zona thần kinh là như thế nào? 

Nguyên nhân 

Zona là bệnh nhiễm khuẩn da bởi virus Varicella zoster (VZV) gây ra, virus thường hay xâm nhập vào da và thần kinh. Bệnh cũng có tên là zona hoặc shingles. VZV cũng là virus gây bệnh thuỷ đậu. Sau khi một người bị bệnh thuỷ đậu đã lành bệnh, thì virus Varicella còn có thể sống trong cơ thể với tình trạng tiềm ẩn mà không gây bệnh. 

Trạng thái tiềm ẩn này có thể tồn tại qua nhiều tháng, nhiều năm vì virus VZV trú ngụ tại các hạch thần kinh. Khi có yếu tố bất lợi như suy giảm hệ miễn dịch, stress tâm lý, hoặc suy nhược cơ thể, lao động quá sức dẫn đến cơ thể suy giảm khả năng miễn dịch. … thì virus zona có thể tái hoạt động. 

Virus VZV xâm nhập và lây lan theo các đường dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương da và dây thần kinh, qua đó gây các triệu chứng và biểu hiện của bệnh zona. 

Do đó, bệnh zona thần kinh (PHN) là bệnh về da có biến chứng gây tổn thương cho các dây thần kinh. Triệu chứng của zona thần kinh là một hoặc nhiều cụm mụn nước trên nền da viêm đỏ, đau rát hoặc ngứa, xuất hiện ở 1 bên cơ thể theo lối đi của một hoặc nhiều dây thần kinh cụ thể. 

Bệnh zona thần kinh có thể gây ra đau nghiêm trọng và gây trở ngại đối với quá trình tiến hành các sinh hoạt hàng ngày. 

Triệu chứng 

Khi bị mắc zona hoặc biến chứng zona thần kinh, các triệu chứng sẽ xuất hiện gây cảm giác đau đớn, ngứa ngáy: 

• Đau, rát hoặc ngứa ran ở xung quanh vùng da tổn thương hoặc vùng bị zona. 
• Nhạy cảm khi sờ nắn. 
• Phát ban đỏ xuất hiện một vài ngày sau khi đau. 
• Mụn nước đựng đầy dịch bong ra và kết vảy. 
• Cảm giác ngứa, rát. 
• Sốt cao. 
• Đau đầu. 
• Nhạy cảm với nhiệt độ. 
• Mệt mỏi. 

Hầu hết người bệnh mắc zona sẽ có cảm giác đau đầu tiên. Với một vài người, cảm giác đau có thể kéo dài. Tuỳ thuộc vào mức độ của triệu chứng đau, người bệnh có thể nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng da, tim, phổi hoặc thận. Cũng có một vài trường hợp người bệnh bị đau vì zona nhưng thường không có sốt hoặc phát ban. 

Thông thường nhất, phát ban bệnh zona xuất hiện dưới hình thức một dãy các cụm mụn nước bao bọc xung quanh bên tay trái hoặc bên phải của cơ thể (hoặc 1 bên cơ thể). Đôi khi phát ban zona xảy ra xung quanh một cánh tay, một bên vai, mặt. 

Bệnh zona được nhận diện bằng triệu chứng điển hình là cảm giác đau hoặc ngứa ran quanh một bên mặt hoặc cổ, sau đó phát ban đỏ với mụn nước li ti, từ mụn nước li ti có thể phát triển thành mụn nước lớn hoặc da bị viêm hình thành mụn mủ. 

Bệnh zona thần kinh có lây không? 

Bệnh zona tuy không nghiêm trọng với những người bình thường nhưng có thể gây ra cảm giác đau đớn, nóng rát khiến người bệnh rất khó chịu. 

Nhưng với người mắc zona thần kinh nửa bên mặt cần gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu để thăm khám ngay. Khám sớm giúp giảm thiểu tổn thương giác mạc, tránh nguy cơ giảm thị lực hoặc dẫn đến mù lòa, tránh sẹo zona vùng mặt. 

Bệnh zona có thể dẫn đến viêm phổi, các biến chứng mất thị lực, mù lòa, viêm não hoặc viêm màng phổi gây tử vong tuy nhiên cực kỳ hiếm. Cứ 5 người mắc zona sẽ có 1 người bị cảm giác đau dữ dội. Cơn đau có thể kéo dài ngay cả sau khi kết thúc phát ban. 

Cơn đau còn được gọi là đau dây thần kinh sau herpes (PHN). Khi tuổi tác ngày càng cao, nguy cơ bị đau dây thần kinh hậu herpes nhiều lên khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn. 

Điều trị bệnh zona kịp thời có thể giúp rút ngắn sự lây lan của virus, rút ngắn được quá trình ủ bệnh nhờ đó giảm nguy cơ mắc các biến chứng zona sau này. Các nhóm vaccine chống virus được khuyên dùng là biện pháp xử lý đầu tiên khi bạn được xác định mắc bệnh zona. 

Tiêm vaccine phòng ngừa zona là việc rất quan trọng, có thể giúp tránh mắc zona hoặc giảm được tình trạng mắc zona. Ngay cả khi bạn đã mắc zona và hết bệnh, thì tiêm vaccine zona cũng có thể góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh zona, cũng như giảm được nguy cơ mắc các biến chứng zona sau này. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Da đau rát như bị bỏng là hiện tượng như thế nào? Có nguy hiểm không và 1 số lưu ý

Tổng hợp các biến chứng zona dây thần kinh hay gặp 

Đau dây thần kinh sau zona là biến chứng phổ biến nhất 

Các triệu chứng bệnh zona của bạn sẽ biến mất khi hết phát ban. Nhưng với bệnh đau dây thần kinh sau zona (PHN), bạn có thể bị đau, khó chịu suốt nhiều tháng thậm chí nhiều năm sau khi phát ban đã lành. đôi khi gặp đau theo từng cơn làm người bệnh đau đớn và ảnh hưởng đến các sinh hoạt thường ngày. 

Biến chứng này khá phổ biến với bệnh nhân trung niên (khoảng 50 tuổi trở lên). các cảm giác đau có thể biến mất sau một tháng hoặc kéo dài suốt nhiều năm hoặc thậm chí vĩnh viễn. Bác sĩ kê các đơn thuốc hoặc liệu trình khác nhau nhằm hỗ trợ điều trị bệnh đau dây thần kinh zona. 

Ngứa, châm chích (mất cảm giác da) sau zona 

Các cảm giác có thể ảnh hưởng đến biến chứng sau zona là mất cảm giác,  ngứa ran và tê. Các trường hợp nặng của ngứa sau zona có thể dẫn đến trầm cảm, giảm trí nhớ và mất ngủ. 

Ngứa sau zona xuất hiện trên vùng da đã khỏi bệnh zona. ngứa nhiều và gãi vùng da bị sẹo zona có thể dẫn đến viêm da, gây bội nhiễm vi trùng và làm bệnh trầm trọng hơn. 

Mất thị giác hoặc tổn thương mắt 

Herpes zoster ophthalmicus (HZO) hoặc bệnh zona gây nhiễm trùng xung quanh hoặc trong mắt, chiếm khoảng 20% trong tổng số các trường hợp bệnh zona. 

Nếu không được điều trị, có khoảng 70% bệnh nhân mắc HZO gặp các biến chứng nguy hiểm có thể gây nhạy cảm với ánh sáng, sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc, mất thính lực, mù lòa. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh HZO cũng nên hỏi ý kiến ​​​​bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức để được điều trị kịp thời. 

Hội chứng Ramsay Hunt 

Nếu bị zona ở vùng xung quanh tai bạn phải được can thiệp điều trị càng sớm càng tốt. Trong trường hợp không được điều trị, có thể dẫn đến hội chứng Ramsay Hunt (virus zona gây tổn hại đến các cơ quan tai mũi họng), gây ra các biến chứng mất thính giác: 

• Chóng mặt, cảm giác mất phương hướng. 
• Đau tai. 
• Mất thính giác. 
• Mất khả năng di chuyển các bộ phận trên mặt. 
• Ù tai. 

Dù nó là biến chứng ít gặp tuy nhiên với điều trị sớm, bạn có cơ hội phục hồi vĩnh viễn. 

Liệt một phần cơ mặt 

Liệt một phần cơ mặt có thể là triệu chứng của virus zona thần kinh tiền đình (zona mặt, dân gian gọi là zona dây thần kinh tam thoa, zona dây thần kinh thứ ba), đồng thời nó cũng là biến chứng zona dây thần kinh nguy hiểm. 

Thông thường triệu chứng liệt nửa mặt hoặc liệt một phần cơ mặt sẽ xuất hiện kèm với các tổn thương da. Bạn có thể nhanh chóng phát hiện được biến chứng trên khi khuôn mặt bị mất khả năng cử động, méo mồm hoặc mất chức năng nháy mắt trái, hoặc các vùng cơ trên phần khuôn mặt bị liệt. 

Triệu chứng liệt nửa mặt có thể hồi phục sau một tuần hoặc kéo dài mãi mãi. Chính vì thế, khi phát hiện tình trạng liệt nửa mặt bạn hãy gặp bác sĩ để được chẩn đoán, can thiệp điều trị càng sớm càng tốt nhằm hạn chế rủi ro cũng như các biến chứng sau này. 

Nhiễm trùng da 

Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm là biến chứng tổn thương da dễ gặp trên nhiều bệnh nhân mắc zona. Bất kỳ tổn thương tại khu vực nào trên da khi nhiễm khuẩn cũng có nguy cơ bị bội nhiễm. 

Đặc biệt, đối với thời kỳ mụn mủ khi lớp bóng nước bị vỡ sẽ dẫn đến tình trạng các loại vi trùng, phế cầu khuẩn tấn công sẽ dẫn đến tình trạng chảy mủ, tiết máu, làm nặng thêm các tổn thương da, khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn có thể lưu lại sẹo xấu. 

Khi bị nhiễm trùng da cũng tác động vô cùng nhiều lên cơ thể người bệnh, kéo dài cảm giác đau đớn, ngứa rát, lở loét, . .. khiến người bệnh mệt mỏi. Nguy hiểm hơn, nếu không được điều trị sớm thì tổn thương da có thể lây lan nhanh sang các vùng lân cận trên cơ thể, dẫn đến nhiễm trùng máu và nguy cơ tử vong vô cùng cao. 

Viêm phổi 

Viêm phổi là biến chứng ít gặp song vô cùng nguy hiểm. Chúng thường gặp trên các bệnh nhân đã suy giảm hệ miễn dịch trước đó, tăng nguy cơ đột tử nếu không được can thiệp điều trị sớm. 

Biến chứng trên được liệt vào nhóm zona thần kinh, mức độ tổn thương trung bình do khi được chẩn đoán mắc zona thần kinh, bệnh nhân đã có những tổn thương vượt ngoài tầm kiểm soát của dây thần kinh (khoảng 20 tổn thương ở ngoài vùng da hoặc khoảng 2 tổn thương ngoài vùng da). 

Đột quỵ 

Nếu virus varicella-zoster gây bệnh zona lây nhiễm sang não hoặc tủy sống, có nguy cơ gây ra các biến chứng nguy hiểm bao gồm đột quỵ và viêm màng não, đặc biệt đối với người mắc bệnh HZO. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Viêm da do Demodex xuất phát từ đâu? 1số nguyên nhân khiến căn bệnh này trở nên nghiêm trọng

Viêm não 

Viêm não cũng là một biến chứng zona nguy hiểm, bệnh có thể xuất hiện sau một vài ngày trong quá trình tổn thương da của người bệnh, đặc biệt là đối với bệnh nhân nhiễm zona tai. 

Vì tai có cấu trúc đặc biệt, nối liền với hệ thống não bộ, nhiều dây thần kinh dày đặc dưới da, do đó khi virus xuất hiện và tấn công vào khu vực tổn thương sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh lên não. 

Nguy hiểm hơn là vùng tổn thương da nằm phía trong ống tai, gần màng nhĩ bởi đây là những vị trí không thể chăm sóc, điều trị và có thể bị nhiễm trùng. 

Dù nguy hiểm tuy nhiên viêm não có thể phục hồi nhanh chóng nếu được chẩn đoán kịp thời, can thiệp tích cực và điều trị đúng cách. Nhưng cũng có một số các trường hợp người bị viêm não sau zona lại hứng chịu những biến chứng nghiêm trọng bao gồm liệt, tê bại tay chân, động kinh và tử vong. 

Viêm màng não 

Tương tự bệnh viêm não, nếu bệnh nhân mắc zona tai cũng có nguy cơ bị viêm màng não. Khi bị viêm tai bệnh nhân cũng có khả năng phục hồi cao khi được theo dõi và điều trị tốt. 

Mặt khác, bạn cũng có thể đối diện với nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm bao gồm co giật, động kinh hoặc tử vong nếu không được cấp cứu sớm. Khi đã bị nhiễm zona tai, bệnh nhân cần thực hiện theo liệu trình điều trị cũng như chỉ dẫn bác sĩ mới có thể mau chóng lành bệnh và tránh được những biến chứng nguy hiểm. 

Gây tổn thương nghiêm trọng đối với hệ thần kinh và tủy sống 

Virus zona có thể gây ra một số biến chứng tổn thương nghiêm trọng cho hệ thần kinh và tủy sống. Một trong những biến chứng khác là đau thần kinh mạn tính, được gọi là đau thần kinh zona (postherpetic neuralgia). 

Nguy hiểm cho thai phụ 

Bệnh zona khi mang bầu ít khi gây biến chứng tới em bé. Nếu bạn bị bệnh zona ngay trước khi sinh nở hoặc thậm chí vài ngày sau sinh, hãy đảm bảo bé yêu của bạn tránh tiếp xúc với vết phát ban của bệnh zona. Che vết phát ban và vệ sinh bàn tay sạch sẽ là một phương pháp hữu hiệu. 

Tử vong 

Khi mắc zona lan tỏa người bệnh có nguy cơ tử vong cao bởi khi nhập viện, các tổn thương zona có thể đã xuất hiện tại phổi, màng não hoặc bị nhiễm trùng toàn thân đưa đến nhiễm trùng huyết. Với những biến chứng trên, nếu không được can thiệp và điều trị sớm, nguy cơ tử vong sẽ càng cao. 

Những biến chứng ít gặp hơn 

Trong một vài rất hiếm trường hợp biến chứng của zona ảnh hưởng đến gan và phổi, gây nguy hiểm đến hệ thần kinh trung thất, đặc biệt là não. Khi gặp phải biến chứng zona, người bệnh cần sớm thăm khám để được bác sĩ tư vấn, can thiệp điều trị kịp thời. 

Ai thường bị biến chứng của zona thần kinh? 

Bất cứ ai đã từng bị thuỷ đậu đều có thể bị bệnh zona. Đa phần người dân thường sẽ bị nhiễm thuỷ đậu khi còn bé, do đó các trường hợp trên là những nhóm có thể dễ dàng mắc zona và hứng chịu những biến chứng của zona thần kinh. Các yếu tố cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona như: 

Bệnh zona chủ yếu xảy ra với nhóm người trên 50 tuổi, còn với nhóm người trên 60 thì có nhiều nguy cơ gặp các biến chứng nặng hơn 

Bệnh nhân đang mắc các bệnh làm suy giảm hệ thống miễn nhiễm bao gồm HIV/AIDS, ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona. 

Bức xạ hoặc hoá trị có thể làm suy yếu khả năng miễn dịch của bạn với bệnh tật và do đó gây ra căn bệnh zona. 

Các loại thuốc ức chế bài tiết của cơ quan nội tạng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona. 

Sử dụng steroid tại chỗ, chẳng hạn như prednisone, cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona. 

Khi nào cần gặp bác sĩ? 

Bạn cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu cũng như tham khảo thông tin về tình hình bệnh, hướng điều trị khi nhiễm zona nếu: 

Bạn muốn sử dụng thuốc chống virus trong thời gian sớm nhằm giảm ngắn thời gian lây truyền. 

Xuất hiện phát ban tại bất cứ nơi nào trên cơ thể.

Có các triệu chứng nhiễm khuẩn ở vùng phát ban, mụn nước (các triệu chứng như mẩn đỏ lan ra, sưng phù, sốt cao và có mủ). 

Phát ban liên tục trên 10 ngày mà không thuyên giảm, cảm thấy đau đớn khiến bạn không thể nào chịu đựng nổi. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau nặng thêm hoặc gây tê thần kinh. 

Bạn bị bệnh zona và tiếp xúc với người có hệ thống miễn dịch suy giảm, bạn phát triển bất cứ dấu hiệu lạ nào khi phát ban bệnh zona, ví dụ như đau đầu, ù tai, suy nhược cơ thể, mắt đôi, khuôn mặt rũ xuống hoặc hôn mê.

Làm sao để ngăn ngừa các biến chứng của zona thần kinh? 

Tiêm vaccine ngừa bệnh zona 

Vắc xin zoster tái tổ hợp (Shingrix) là biện pháp hiệu quả nhất giúp phòng ngừa bệnh zona cùng các biến chứng của bệnh. Hai liều có hiệu quả trên 90% nhằm đảm bảo người lớn từ 50 tuổi trở lên có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. 

Khả năng miễn dịch duy trì tốt trong vòng 7 năm đầu tiên sau khi tiêm chủng. Vaccine ít hiệu quả hơn đối với nhóm người có hệ thống miễn dịch kém. Thông thường, hiệu quả của Shingrix đối với khả năng phòng ngừa bệnh zona là 68% – 91%, phụ thuộc vào mức độ bệnh tác động lên hệ thống miễn dịch thế nào. 

Tránh tiếp xúc với các nốt mẩn ngứa của người bệnh 

Bệnh zona lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước phát ban. Virus có thể lây cho những người được tiêm vaccine phòng bệnh zona và không từng bị thuỷ đậu. Ngay cả khi một người đã được tiêm ngừa bệnh zona, họ cũng có nguy cơ cao bị lây nhiễm virus zona mặc dù nguy cơ, biến chứng của bệnh thấp hơn. 

Bên cạnh đó, những người có tiền sử bệnh zona có nguy cơ tái phát cao. Bạn cần chú ý, virus zona chỉ có thể lây khi mụn nước phát ban xuất hiện, nếu trước khi mụn hình thành hoặc sau khi đã đóng vảy thì tỷ lệ lây nhiễm hầu như bằng không. 

Để tránh bị lây nhiễm virus zona sang người khác, bệnh nhân hãy tuân thủ các bước che phủ nốt phát ban, không sờ vào chúng khi chúng chưa có vảy. 

Đặc biệt, không tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có hệ miễn dịch kém, nhẹ cân, người đang mang bầu nhưng chưa tiêm vaccine ngừa bệnh zona, vaccine thuỷ đậu, người cao tuổi, người có miễn dịch yếu, . .. 

Có thể bạn muốn đọc thêm: Da mặt nóng bừng và hồng đỏ cảnh báo bệnh lý gì? 1 số dấu hiệu quan trọng có thể bị bỏ qua