NGUYÊN NHÂN MỤN TRỨNG CÁ VÀ 5+ CÁCH KHẮC PHỤC

NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH KHẮC PHỤC MỤN TRỨNG CÁ 

Mụn trứng cá, một tình trạng viêm nang lông tuyến bã, thường khiến người bệnh phải đến các bệnh viện và chuyên khoa da liễu để điều trị. Điều trị mụn trứng cá là một quá trình tốn kém về cả năng suất lao động và tâm lý, khiến người bệnh đắm chìm trong cảm giác trầm cảm. Mụn trứng cá không phân biệt tuổi tác, tuy nhiên lại đặc biệt phổ biến ở thanh thiếu niên, khiến họ cảm thấy tự ti và mất tự tin trong cuộc sống.

MỤN TRỨNG CÁ LÀ GÌ?

Mụn trứng cá là bệnh lý da liên quan đến sự tắc nghẽn và viêm nang lông tuyến bã do tăng tiết bã nhờn. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn gây tổn thương về tinh thần và tác động tiêu cực đến tinh thần làm việc. Bệnh thường xuyên xuất hiện ở những người có da dầu hoặc trong thời kỳ dậy thì.

Nếu bỏ qua việc điều trị hoặc áp dụng sai phương pháp, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn, để lại sẹo và làm giảm tự tin trong giao tiếp. Vì vậy, việc đến các cơ sở y tế để được điều trị đúng cách và kịp thời là cực kỳ quan trọng. Điều này sẽ giúp giảm đau đớn, ngăn ngừa tình trạng bệnh tái phát và cải thiện thẩm mỹ da.

CƠ CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN MỤN TRỨNG CÁ

Mụn trứng cá là một vấn đề da liễu phổ biến, và cơ chế gây ra nó đã được xác định dựa trên 4 yếu tố chính.

• Tăng tiết chất bã nhờn: bao gồm yếu tố nội tiết và các yếu tố không liên quan đến nội tiết (xà phòng, sở hữu làn da dầu, mức độ tăng tiết bã nhờn…).
• Rối loạn sừng hóa ống bã: làm hẹp, thậm chí tắc đường thoát chất bã nhờn gây nên tình trạng ứ đọng chất bã.

Khi nang lông nhất là cổ nang lông tuyến bã bị sừng hóa làm cho ống bài xuất tuyến bã bị hẹp lại, khiến cho chất bã bị ứ đọng trong lòng tuyến bã. Nếu không xảy ra bội nhiễm, chất bã cô lại thành nhân trứng cá (khoảng 30 ngày). Nếu xảy ra bội nhiễm, tuyến bã sẽ sinh mủ, quá trình viêm nhiễm lan sang tuyến bã khác, gây nên dạng trứng cá bọc, trứng cá viêm tấy.

• Vi khuẩn: liên cầu, tụ cầu và đặc biệt là Cuti Bacterium acnes trong các ống tuyến bã. Đây là vi khuẩn quan trọng nhất trong căn sinh bệnh học mụn trứng cá. Là loại vi khuẩn gram dương kỵ khí, phát triển tốt nhất trong điều kiện pH bằng 5-5,6, nhiệt độ 30-37 độ C. Trên cơ thể người có cơ địa tăng tiết bã nhờn, có dày cổ nang lông tuyến bã là điều kiện cho vi khuẩn kỵ khí phát triển. Trong đó, Cuti Bacterium acnes giữ vai trò chính trong sự phát triển mụn trứng cá.
• Tình trạng viêm nhiễm: sự xuất hiện của vi trùng sinh mụn, tạo ra các chất sinh học. Các chất này hoạt hóa hệ thống bổ thể, các bạch cầu đa nhân, gây tình trạng viêm nang lông.viết lại đoạn văn này một cách sáng tạo

Mụn trứng cá thường xuất hiện ở những vùng da có nhiều tuyến dầu, như mặt, trán, ngực, phần lưng trên và vai. Những tuyến dầu này kết nối với các nang lông, nơi mà mụn trứng cá thường hình thành.

Mụn trứng cá có thể có dạng mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen tùy thuộc vào việc có hay không lỗ chân lông bị nở to. Mụn đầu đen thường được mô tả giống như bụi bẩn bám trên da, nhưng thực tế chúng hình thành do dầu và vi khuẩn tích tụ trong lỗ chân lông và khi tiếp xúc với không khí, chúng sẽ chuyển sang màu nâu đen.

TRIỆU CHỨNG HÌNH THÀNH MỤN TRỨNG CÁ

Các biểu hiện của mụn trứng cá có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh:

• Mụn đầu trắng do tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Mụn đầu đen do lỗ chân lông mở rộng.
• Sẩn là những nốt nhỏ, mềm, màu đỏ.
• Mụn nhọt (mụn mủ) là những nốt sẩn có mủ ở đầu.
• Nốt sần là các cục u lớn, rắn, gây đau dưới da.
• Tổn thương dạng nang gây đau và có mủ dưới da.
• Mụn trứng cá thường xuất hiện trên mặt, trán, ngực, lưng trên và vai.

BIẾN CHỨNG ĐỂ LẠI CỦA MỤN TRỨNG CÁ

Mụn trứng cá có thể gây ra những biến chứng đáng tiếc cho da, đặc biệt là ở những người có làn da sẫm màu. Các biến chứng này bao gồm:

• Sẹo: sau khi mụn đã hết, da có thể để lại những sẹo lồi hoặc sẹo rỗ, gây tổn thương và mất thẩm mỹ trên da.
• Thay đổi sắc tố da: khu vực da bị mụn trứng cá ảnh hưởng có thể thay đổi sắc tố, khiến da trở nên sáng hơn hoặc tối hơn so với trước đó.

YẾU TỐ GÂY PHÁT TRIỂN MỤN TRỨNG CÁ

Mụn trứng cá không chỉ xuất hiện ở tuổi dậy thì, mà còn có thể tiếp tục đeo bám bạn đến khi trưởng thành. Các yếu tố nguy cơ góp phần vào tình trạng này bao gồm:

1. Tuổi tác: Nội tiết tố chưa được cân bằng ở tuổi dậy thì có thể gây bít tắc lỗ chân lông, làm tăng nguy cơ mụn trứng cá. Tuy nhiên, mụn cũng có thể xuất hiện ở những người trưởng thành do các yếu tố khác như căng thẳng, chế độ ăn uống không tốt.
2. Thay đổi nội tiết tố: Các nội tiết tố nam và estrogen có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn và gây mụn trứng cá. Sự thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể gây ra mụn.
3. Di truyền: Nếu bố mẹ bạn đều mắc mụn trứng cá, khả năng con cái cũng sẽ bị mụn.
4. Tẩy rửa: Lạm dụng xà phòng có thể gây kích thích tuyến bã nhờn, làm tăng nguy cơ mụn.
5. Môi trường: Môi trường xung quanh cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng mụn trứng cá. Tiếp xúc với các chất béo động vật, môi trường có độ ẩm cao, tia UV, hay tiếp xúc với dầu nhờn trong quá trình làm việc đều có thể tăng nguy cơ mụn trứng cá.
6. Thực phẩm ăn kiêng và cách ăn uống

Một chế độ ăn uống có chỉ số đường huyết thấp, với việc cắt bỏ thịt chế biến và carbs tinh chế, có thể giúp giảm tổn thương do mụn trứng cá. Việc tiêu thụ các sản phẩm sữa và chế phẩm từ sữa dường như làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá, tuy nhiên, các sản phẩm từ sữa không phải sữa (như pho mát) dường như không làm trầm trọng thêm tình trạng này. 

Chất béo và axit béo omega-3 và omega-6 có thể giúp giảm mụn trứng cá. Chế độ ăn chay có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên, không có nhiều bằng chứng cho thấy chế độ ăn này giúp ích cho việc điều trị mụn trứng cá. Việc sử dụng chế phẩm sinh học, tìm thấy trong sữa chua, thực phẩm lên men, các chất bổ sung… có thể cải thiện tình trạng mụn trứng cá, tuy nhiên, hiện chưa có đủ bằng chứng cho thấy lợi ích của chúng trong điều trị tình trạng da liễu này.

     7. Áp lực và ma sát lên da

Không chỉ việc sử dụng điện thoại, điện thoại di động, mũ bảo hiểm, vòng cổ, ba lô quá chặt… tác động lên da qua quá trình cọ sát cũng có thể là nguyên nhân gây mụn. Thường xuyên đeo khẩu trang hoặc sử dụng khẩu trang kém chất lượng cũng có thể tác động lên da và gây mụn trứng cá.

KHI NÀO BẠN NÊN CẦN ĐI BÁC SĨ DA LIỄU?

Nếu bạn cảm thấy tự chăm sóc da không giúp làm sạch mụn hoặc tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn, hãy tìm đến bác sĩ da liễu để được tư vấn và chọn phác đồ điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Phụ nữ thường xuyên gặp phải tình trạng mụn trứng cá thường xuất hiện trước kỳ kinh nguyệt hoặc khi sử dụng các phương pháp tránh thai, tuy nhiên trong một số trường hợp, mụn có thể tự khỏi mà không cần đến liệu trình điều trị.

Ở người lớn tuổi, sự khởi phát đột ngột của mụn trứng cá nặng có thể là dấu hiệu của một bệnh lý có sẵn và cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cảnh báo rằng một số loại kem dưỡng da và sữa rửa mặt trị mụn không kê đơn có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng. Mặc dù những phản ứng này không phổ biến, tuy nhiên bạn nên chú ý đến các dấu hiệu như mẩn đỏ, kích ứng hoặc ngứa ngáy xảy ra ở những vùng đã sử dụng sản phẩm.

Nếu gặp phải các triệu chứng như chóng mặt, khó thở, sưng mắt, mặt, môi hoặc lưỡi, cổ họng căng cứng sau khi sử dụng sản phẩm chăm sóc da, hãy tìm đến cơ sở y tế khẩn cấp để được chăm sóc kịp thời.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

Nếu bạn đang đối mặt với mụn trứng cá, cách điều trị phụ thuộc vào mức độ và tình trạng của nó. Nếu mức độ nhẹ, bạn có thể sử dụng các sản phẩm không kê đơn như kem, sữa rửa mặt chứa các thành phần như benzoyl peroxide và axit salicylic để giúp khô mụn và ngăn ngừa sự hình thành mụn mới.

Nếu sau vài tuần điều trị như vậy mà triệu chứng vẫn không giảm, bạn nên đến bác sĩ da liễu để được khám và được kê đơn thuốc giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa sẹo. Đối với mức độ vừa, các loại thuốc như benzoyl peroxide, kháng sinh, và retinoids có thể được đề nghị.

Nếu tình trạng mụn trứng cá nặng, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được kê đơn thuốc kết hợp nhiều biện pháp như kháng sinh uống, thuốc kháng sinh tại chỗ, retinoids tại chỗ, và cả isotretinoin. Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, do đó nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ và chỉ khi các phương pháp khác không hiệu quả.

CHẾ ĐỘ SINH HOẠT VÀ PHÒNG NGỪA

Dù không thể ngăn chặn hoàn toàn sự xuất hiện của mụn trứng cá, bạn có thể thực hiện một số hành động chăm sóc da tại nhà để giảm thiểu nguy cơ. Đây là những việc làm cụ thể bạn có thể thực hiện:

• Hằng ngày, hãy rửa mặt bằng sữa rửa mặt không chứa dầu để giữ cho da sạch sẽ.
• Sử dụng sản phẩm sữa rửa mặt trị mụn không cần kê toa để giúp giảm bớt dầu thừa trên da.
• Sử dụng mỹ phẩm trang điểm có thành phần gốc nước hoặc chú ý đến những sản phẩm được ghi mác “không gây dị ứng” để tránh tình trạng lỗ chân lông bị tắc nghẽn và mụn trứng cá xuất hiện.
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm chăm sóc da và trang điểm có chứa dầu.
• Luôn tẩy trang và làm sạch da trước khi đi ngủ để giúp da không bị tắc nghẽn.
• Sau khi tập thể dục, tắm hoặc rửa mặt để loại bỏ mồ hôi và bụi bẩn trên da.
• Nếu bạn có tóc dài, hãy cột tóc để không che khuất khuôn mặt.
• Tránh đội mũ, băng đô bó sát đầu và chọn quần áo không dính sát vào các khu vực dễ nổi mụn.
• Giữ cho chế độ ăn uống cân bằng và uống đủ nước hàng ngày để cung cấp dinh dưỡng cho da.
• Cuối cùng, hãy giảm căng thẳng bằng cách thư giãn và tập thể dục thường xuyên để giúp da của bạn khỏe mạnh và tràn đầy sức sống.

Tư vấn chuyên môn bài viết:

TS.BÁC SĨ NGUYỄN HỮU QUANG

Phó trưởng khoa tạo hình thẩm mỹ

Ngôn ngữ giao tiếp: Tiếng Việt, Tiếng Nga

Đặt Lịch Hẹn Xem Hồ Sơ

SORELLA BEAUTY

Kem chống nắng phổ rộng là gì và loại nào tốt?

Chăm sóc da tuổi dậy thì: 1 số cách để có làn da trắng sáng

Cách chăm sóc da khi đi du lịch

CĂNG CHỈ DA MẶT LÀ GÌ? AI NÊN CĂNG CHỈ DA MẶT